Arpaçay Nehri’nin geçtiği vadide yer alan, 884-1045 yılları arasında Bagratidler, 1045-1064 yılları arasında ise Bizanslılar tarafından yönetilen Ani, 16 Ağustos 1064’te Selçuklu padişahı Alparslan tarafından fethedilmiştir. Yaklaşık 100 hektar alana sahip olan ve tarih boyunca Bagratid hanedanı, Bizans, Büyük Selçuklular, Gürcü Krallığı, Moğollar, İlhanlılar, Karakoyunlu, Akkoyunlu ve Osmanlı İmparatorluğu’nun egemenliğine giren Ani Harabeleri’nde.
Kültür ve Turizm Bakanlığı Kültür Varlıkları ve Müzeler Genel Müdürlüğü ile Kafkas Üniversitesi (KAU) iş birliğiyle yürütülen Ani’deki kazı çalışmaları 8 farklı noktada devam ediyor. Kazılarda keşfedilen ve Anadolu’nun ilk kaya camisi sayılan mağaranın turizme kazandırılması için çalışmalara başlandı.
MAĞARAYA GİDEN YOL MERDİVENLERDEN YAPILMIŞTIR
Ekipler, önümüzdeki ay turizme açılması beklenen mağaranın çevresinde yoğun bir çalışma yürütüyor ve turistlerin rahatça girip çıkabilmesi için merdivenler yapıyor. Vali Ziya Polat ve Kafkas Üniversitesi Rektörü Prof., Ani Örenyeri’ndeki kazı çalışmalarını inceledi. Ani Harabeleri Kazı Başkanı Dr. Hüsnü Kapu Doç. Dr. Muhammet Arslan’dan çalışmayla ilgili bilgi aldı.
Vali Ziya Polat, AA muhabirine yaptığı açıklamada, Ani harabelerinin Türk ve dünya tarihi açısından çok önemli bir yer olduğunu söyledi. Kazıların Kültür ve Turizm Bakanlığı, Kültür Varlıkları ve Müzeler Genel Müdürlüğü ve Kafkas Üniversitesi işbirliğiyle yürütüldüğünü belirten Polat, şöyle konuştu:
“Ani, primatların şehri, Anadolu’da fethettiğimiz ilk topraklar, Sultan Aplarslan Han’ın fethettiği ilk topraklardır. İlk Türk camisinin, ilk Türk mezarlığının ve çarşının bulunduğu şehirdir. Burası onların bulunduğu şehirdir. Kazı ekibimizin değerlendirmesine göre Anadolu’daki ilk kaya “Caminin önündeyiz, burada kazı yapıyoruz. Arkadaşlarımız burada temizlik işi yapıyor ve yürüyorlar. Yapacağımızı düşünüyoruz. Temmuz ayında burayı turizme açın, bu ilk etap.”
Polat, Bostanlar Vadisi’nde buna benzer yüzlerce mağaranın bulunduğunu söyledi.
Ani’nin her zaman bir ortaçağ kenti olarak bilindiğini ancak yapılan çalışmalarda kentin antik çağda mezarlık ve mesken olarak kullanıldığının bilindiğini belirten Polat, şöyle konuştu: “Şu anda karşı karşıya olduğumuz şey, Türklerin ilk kaya mescidi. Anadolu’da her şey yolunda giderse burayı turizme açacağız.” Konut ve mezarlık olarak kullanılan kaya mağaraları Bostanlar Deresi Mağaralarını önümüzdeki birkaç yıl içinde turizme açmayı planlıyoruz. Hedef temmuz ayında burayı turizme açmak. İnşallah Ani’yi ziyaret edenlerin Orta Çağ’dan antik çağlara uzanan yolculuğuna hepimiz şahit olacağız. dedi.
“ANADOLU’DA TÜRKLER TARAFINDAN YAPILAN İLK KAYA CAMİİ OLDUĞUNU DÜŞÜNÜYORUZ”
KAÜ Öğretim Üyesi ve Ani Örenyeri Kazı Müdürü Doç. Muhammet Arslan, Orta Çağ’ın en önemli kentlerinden Ani Harabeleri’nde 2024 yılı kazı ve konservasyon çalışmalarının haziran ayında başladığını hatırlattı.
Bölgede 8 noktada kazı ve konservasyon çalışmalarının sürdüğünü belirten Arslan, şöyle konuştu: “Bu noktalardan biri de bu yıl ilk kez çalışmalarına başladığımız Divin Kapısı Kaya Mescidi dediğimiz alan. Türklerin Anadolu’da yaptırdığı ilk kaya camii olduğuna inandığımız yapı yoğun.” Devam edin.” dedi. Ani kentinin çevresinde yüzlerce mağara bulunduğuna işaret eden Arslan, şöyle konuştu:
“Arpaçay sınırında, İlahi Kapı’ya yakın olması nedeniyle İlahi Kapı Kaya Mescidi adını verdiğimiz bu bölge, antik çağlardan beri önemli bir ibadethane olmuştur. Ani çevresinde yüzlerce mağara vardır, bunların tarihi M.Ö. Antik dönemde yerleşim yeri olduğunu belirterek, “Mezarlık olarak inşa edilirken daha sonraki dönemlerde bu mağaralar ihtiyaç halinde şapel, kilise ve cami olarak kullanılmış. Arpaçay sınırında yer alan bu mağara, başlangıçta şapel olarak kullanılmış, şehrin Müslümanlar tarafından fethedilmesiyle camiye dönüştürülmüştür.”